Jedną z głównym zasad Lean Manufacturing jest eliminacja marnotrawstwa i maksymalizacja efektywności procesów zachodzących na produkcji. W eliminacji marnotrawstwa bardzo pomocny jest wyliczony czas taktu, który pozwala na odpowiednie dobranie wielkości produkcji.
Spis Treści:
Czas taktu – co to jest?
Czas taktu (takt time z j. angielskiego) to jednostka czasu, która określa, jak często gotowy produkt powinien opuszczać linię produkcyjną, by zaspokoić zapotrzebowanie klientów. Co ważne, czas taktu może być bardzo pomocny nie tylko na produkcji, lecz także w firmach usługowych.
Jak zrobić potrzebne pomiary czasu taktu?
Czas taktu obliczany jest za pomocą wzoru:
Wzór jest prosty – w liczniku należy podstawić ilość dostępnego czasu pracy (podaną w sekundach) w zadanym przedziale czasu, natomiast w mianowniku wstawić należy tzw. zapotrzebowanie klienta, czyli ilość zamówień klientów, która jest wymagana w zadanym przedziale czasu. Tworząc wzór takt time (czas taktu) należy pamiętać, by obliczając dostępny czas pracy należy od niego odjąć zaplanowane przerwy (np. przerwa na lunch).
Przykład czasu taktu
Jeśli w danej firmie ustanowiony jest system pracy na trzy zmiany, to całkowity czas pracy wynosi 24 godziny. Zakładając, że pracodawca ustalił minimalną długość przerw dla każdej zmiany, to dla trzech zmian przerwa wyniosła 45 minut (2700 sekund). W takim przypadku do obliczenia czasu taktu w liczniku wpisujemy 86.400 sek (24 godziny* 3.600 sek) minus czas przerw, a w mianowniku powinna znaleźć się szacowana liczba zamówień. Jeśli dzienne zapotrzebowanie klienta wynosi np. 2000 sztuk produktu, to wzór na czas taktu wynosiłby: (86.400 -2.700)/2.000 = 41,85 sekund / gotowy produkt
Co to oznacza? W celu zaspokojenia potrzeb klienta należy produkować nowy produkt co około 42 sekundy. Jeśli takie tempo produkcji jest niemożliwe, to należy usprawnić procesy produkcyjne. Jak? Zakupić nowe maszyny, zwiększyć ilość pracowników bądź usprawnić aktualne działania poszczególnych stanowisk w celu uniknięcia opóźnienia produkcji.
Pomiary nie są wieczne!
Rynek jest dynamiczny. Bardzo często potrzeby klientów zmieniają się w zależności od sezonu czy mody. Jednorazowo obliczony czas taktu nie będzie zapewniał maksymalnej efektywności dla firmy. Wyłącznie uaktualniony współczynnik pozwala firmie działać z maksymalną efektywnością!
Eksperci Lean Manufacturing, zalecają żeby czas taktu był aktualizowany co najmniej raz w miesiącu i obowiązkowo podczas każdej dużej zmiany (na produkcji bądź podczas dużych zamówień klientów). Uaktualniony czas taktu pozwala na wykrycie, w których miejscach na produkcji zachodzą marnotrawstwa.
Cykl a takt
Czas cyklu (cycle time) to wartość, która pokazuje, jak często produkt opuszcza produkcję. Obliczamy go nie za pomocą wzoru, lecz dzięki dokładnemu zmierzeniu czasu produkcji za pomocą stopera. Czas cyklu powinien mierzymy na poszczególnych stanowiskach, gdyż dzięki temu można zauważyć nierówności w procesach produkcyjnych.
Po zmierzeniu czasu cyklu należy porównać go z czasem taktu. Jeśli ich wartości znacząco się różnią, to oznacza, że produkcja nie jest zgodna z lean manufacturing. Jeśli czas cyklu jest niższy niż czas taktu, to oznacza, że produkujemy zbyt wiele. Natomiast jeśli czas cyklu jest wyższy od czasu taktu, nasza produkcja nie jest wystarczająca, by spełnić zapotrzebowanie klientów. W drugim przypadku należy usprawnić poszczególne operacje w procesie produkcji. Ważne jest, by odnaleźć złoty środek pomiędzy czasem cyklu, a czasem taktu.
Przykład, dzięki któremu zrozumiesz różnice
Powróćmy na chwilę do poprzedniego przykładu. Załóżmy, że dostępny czas pracy firmy wynosi 83700 sekund, gdyż w ciągu doby pracownicy pracują na trzy zmiany. Dla jednej zmiany przypada jedynie 15 minut przerwy obiadowej. Wartość czasu taktu dla produktu wynosi 42 sekundy, natomiast załóżmy, że obliczony cycle time w procesie produkcji wyniósł aż 56 sekund. W takim przypadku wyliczony współczynnik wskazuje na to, że firma nie spełnia wymagań klienta. Należy więc usprawnić linię produkcyjną np. z pomocą value stream mapping.
Jeśli zaś czas taktu wynosiłby 42 sekundy, a cycle time podczas badań wyniósłby 30 sekund, to oznacza, że firma produkuje za dużo towaru. W takim przypadku prawdopodobnie na stanie zostają produkty, których nigdy nie sprzedamy lub sprzedamy dopiero po jakimś czasie. Takie działania nie są zgodne z metodą lean, gdyż prowadzą do marnotrawstwa.
Jak widać, stosunek takt time i cycle time ma istotny wpływ na efektywność linii produkcyjnej. Niezależnie od przypadku zawsze trzeba dążyć do minimalizowania różnic między obiema jednostkami.
Jak zwykle zachęcamy Cię do wypróbowania naszego rozwiązania Optimakers, by zacząć korzystać z wyznaczania czasu taktu w Twoim przedsiębiorstwie.