Co to jest metoda Poka Yoke i jak ją wykorzystać w produkcji?

Metoda Poka Yoke to jedna z technik doskonalenia produkcji, która doskonale wpisuje się w założenia zwinnego zarządzania (lean management). Pozwala ona na łatwe wykrycie błędów na etapie produkcji jeszcze przed ich wystąpieniem. Na czym dokładnie polega?

Spis Treści:

• Metoda Poka Yoke – definicja
• Geneza Poke Yoke
• Założenia Poka Yoke
• Urządzenia Poka Yoke
• Podział ze względu na funkcje regulacyjne urządzenia
• Funkcje ustawiające stosowane metody w urządzeniach Poka Yoke
• Wdrożenie Poka Yoke
• Poka Yoke – przykłady

Metoda Poka Yoke – definicja

Poka Yoke to metoda używana w lean management, która pozwala unikać pomyłek w procesach produkcyjnych czy logicznych. Nazwa tej metody pochodzi od dwóch japońskich słów, które doskonale określają jej filozofię: „poke” – błędy i „yoke” unikać.

Głównym celem Poka Yoke jest zapobieganie defektom poprzez ich zauważanie, poprawianie i eliminowanie u źródła.

Geneza Poke Yoke

Termin Poka Yoke skonstruował współtwórca Toyota Production System – Shigeo Shingo. Podczas obserwacji procesów produkcyjnych w fabryce zauważył on, że wiele błędów wynikało z tego, że pracownicy zapominali o umieszczeniu wymaganej sprężyny pod pewnym przyciskiem samochodu.

W celu uniknięcia tej nieprawidłowości Shigeo Shingo przeprojektował proces produkcji tak, że zarówno guzik, jak i sprężyna były podawane przez specjalny podajnik dla każdego włącznika. Otrzymując komplet elementów do budowy jednego włącznika, pracownik mógł łatwiej zauważyć niepoprawne założenie elementu, gdyż pozostawał mu jakiś komponent.

Co ciekawe, pierwotna nazwa metody Poka Yoke była nieco mniej uprzejma, gdyż brzmiała Baka Yoke, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „idioto-odporny”. Shigeo Shingo zmienił ją ze względu na nieprzychylny odbiór nazwy przez pracowników produkcji.

 

Założenia Poka Yoke

Założeniem metody Poka Yoke jest zaimplementowanie takich procesów i urządzeń, które pomogą w wykrywaniu nieprawidłowości i uniemożliwią ich dokonanie.

Poka Yoke opiera się na 6 głównych założeniach:

• eliminacja błędów poprzez przeprojektowanie procesów produkcyjnych tak, żeby w danym zadaniu nie istniała w ogóle możliwość popełnienia błędu (poprzez np. ww możliwości użycia określonej ilości elementów),
• zapobieganie błędom poprzez zaprojektowanie konstrukcji produktu tak, żeby zminimalizować możliwość popełnienia błędów produkcyjnych,
• zastąpienie nieefektywnych procesów produkcyjnych bardziej niezawodnymi, które pomagają w wykrywaniu określonych nieprawidłowości,
• usprawnienie produkcji poprzez ułatwienie poszczególnych procesów,
• wykrywanie błędów poprzez np. na instalowanie urządzeń, w których są wykorzystane różnego rodzaju czujniki uniemożliwiające niepoprawne założenie elementu,
• łagodzenie skutków błędów, czyli dążenie do zminimalizowania skutków popełnionych defektów.

Pierwsze cztery założenia odnoszą się do core metody Poka Yoke, czyli do zapobiegania jakichkolwiek defektów, natomiast dwa ostatnie do minimalizowania skutków popełnionych błędów. Ze względu na funkcję w dokładnie taki sam sposób możemy podzielić rozwiązania Poka Yoke.

Urządzenia Poka Yoke

W metodzie Poka Yoke celem jest wyeliminowanie możliwości popełnienia jakiegokolwiek defektu, jednak człowiek nie jest maszyną wolną od błędów, dlatego póki znajduje się on na produkcji, póty błędy będą popełnianie.

Niezbędne jest więc zaimplementowanie systemu narzędzi, które wszelkie błędy będą eliminować bądź wyłapywać.

Ze względu na funkcje regulacyjne urządzenia Poka Yoke można podzielić na:

• Urządzenia kontrolne – urządzenia metody kontroli sterowania wykrywają problem i zastępują produkcję jeszcze przed popełnieniem błędu w danej operacji. Może być to np. czujnik pobrania elementu.
• Urządzenia ostrzegawcze –urządzenie poka yoke, które ma funkcje ostrzegawczą, sygnalizuje wszelkie odchylenia poprzez np. świecące światło koloru żółtego. Czasem całkowicie blokuje produkt niezgodny z wytycznymi. W przeciwieństwie do kontrolnego urządzenia poka yoke, ostrzegawcze nie zatrzymuje procesu produkcji przy każdym wystąpieniu.*

*Według ekspertów Poke Yoke w urządzeniach ostrzegawczych najlepiej stosować kolor czerwony, który pracownicy zauważają zdecydowanie szybciej. Co więcej, dodając sygnał dźwiękowy, można dodatkowo zwiększyć prawdopodobieństwo szybkiej reakcji operatora na wykryte nieprawidłowości.

Ze względu na funkcje ustawiające stosowane metody w urządzeniach Poka Yoke można podzielić na:

Metody kontaktu

Wbudowane funkcje kontrolne w urządzeniach wykrywają wszelkie odchylenia w rozmiarze, kształcie czy formie. Za pomocą programu komputerowego defekt jest identyfikowany, a urządzenie wysyła sygnał o stwierdzonej nieprawidłowości (np. zmian kształtu).

Przykłady metody kontaktu:

• czujniki wagowe – umożliwiają szybkie sprawdzenie wagi produktu, co pozwala na szybkie wykrycie wady produkcyjnej,
• czujniki wymiarów – urządzenie, które sprawdza wymiary produktów i w przypadku wystąpienia wady zatrzymuje linię produkcyjną i uniemożliwia przesłanie produktu do dalszych etapów produkcji lub informują pracownika o wykrytej nieprawidłowości poprzez świecące się światło.

Metody ustalonej wartości

Jest świetną metodą zapobiegania defektom w przypadku tworzenia jednakowych produktów. Polega na wykorzystaniu automatycznych liczników komponentów (np. podajników, które podają pracownikowi konkretną ilość elementów) lub urządzeń optycznych, które kontrolują liczbę ruchów, ich długość bądź inne krytyczne parametry. Jest to bardzo przydatna metoda z punktu widzenia eliminacji wad przy jednakowych komponentach.

Przykłady metody ustalonej wartości:

• liczniki – proste urządzenia pomiarowe, dzięki którym można łatwo policzyć ilość wykorzystanych elementów do produkcji urządzeń,
• programowalne sterowniki logiczne – na podstawie algorytmu kontrolują liczbę operacji wykonanych na danej komórce roboczej,
• podajniki komponentów – podają zalecaną liczbę komponentów niezbędną do wykonania zadania.

Metody koniecznego kroku

Ta metoda polega na wykrywaniu błędów z nieprawidłowości popełnienia kolejnych kroków w produkcji. Urządzenia informują o wykryciu nieprawidłowości, jeśli np. dany ruch nie został wykonany w określonym czasie bądź w określonej kolejności względem kolejnych operacji. Użycie tej metody jest bardzo przydatne w przypadku kontroli pracy jednego operatora, którego zadaniem jest wykonać odpowiednia ilość ruchów w określonych czasie.

Przykłady metody koniecznego kroku:

• urządzenia do elektronicznego pomiaru czasu, które pomagają śledzić czas wykonywania danej czynności,
• schemat numeracji, który pomaga w określaniu kolejności montażu poszczególnych komponentów.

Wdrożenie Poka Yoke

Stworzenie metody zapewniającej wolną od wad produkcji nie jest zadaniem prostym.

Pierwszym krokiem, który pozwoli Ci na poprawne wdrożenie metody Poke Yoke na produkcji, jest identyfikacja miejsc, w których aktualnie występują nieprawidłowości.

Kolejnym krokiem jest dostrzeżenie przyczyny (źródła) występowania danego błędu. Czy jest to związane wyłącznie z błędem ludzkim czy może nieprawidłową logistyką bądź przepływem informacji na hali produkcyjnej.

Najważniejszym zadaniem jest, wyeliminowanie źródła błędu poprzez zaimplementowanie odpowiednich usprawnień/urządzeń Poka Yoke.

Poka Yoke – przykłady

Metoda Poka Yoke wykorzystywana jest przez niezliczoną ilość firm, w jej rozwiązania możesz łatwo dostrzec w życiu codziennym.

Przykładem może być np. karta sim. Karty sim zawsze mają „ucięty” jeden róg. Nie wynika to jednak wcale z przymusu produkcyjnego, lecz z chęci ułatwienia konsumentów użycia produktu. Gdyby karta sim miała wszystkie rogi jednakowe, wówczas umieszczenie jej poprawnie we wnętrzu telefonu mogłoby sprawić wielu osobom niemały problem.

Innym przykładem użycia metody Poka Yoke może być zmiana kształtu gwintu od śrub. Niegdyś przez cały gwint przebiegało cięcie, w które należało wsadzić śrubokręt. Takie rozwiązanie sprawiało, że dość często – szczególnie w przypadku osób amatorskich – śrubokręt wysuwał się z gwintu i uszkadzał strukturę przedmiotu. Ten błąd bardzo łatwo wyeliminował jeden z producentów, który postanowił nie przecinać gwintu w pół, lecz stworzyć w nim cięcie, w które klient może bez problemu wsadzić śrubokręt.

A Ty kojarzysz podobne life-hacki w życiu codziennym? Podziel się nimi w komentarzu!

Jeżeli uważasz, że w Twojej produkcji przyda się usprawnienie funkcjonowania, wypróbuj nasze bezpłatne 14-dniowe demo i sprawdź jaką wartość możemy Ci zaoferować. Chętnie pomożemy!