Dane statystycznie z 2020 roku pokazują bezwzględną prawdę o polskich przedsiębiorstwach – aż 1/3 firm upada w ciągu pierwszego roku działalności. Powodów upadłości może być wiele, lecz jednym z najczęstszych jest nieefektywny sposób zarządzania firmą. Nieefektywne procesy na poziomie wykonawczym bądź informacyjnym prowadzą do powstania wielu źródeł marnotrawstwa zasobów. Marnotrawstwa mają degradujący wpływ na kondycję firmy, dlatego kluczowa jest ich identyfikacja i eliminacja. W tym zadaniu ogromnym ułatwieniem może być jedna z metod zarządzania szczupłego – VSM mapowanie strumienia wartości.
Spis Treści:
- VSM – co to jest?
- Co jest celem mapowania strumienia wartości?
- Gdzie można zastosować mapowanie strumienia wartości?
- Co jest ważne w mapowaniu strumienia wartości?
- Określenie wartości z punktu klienta
- Zidentyfikowanie strumienia wartości i dostrzeżenie marnotrawstw
- Od czego zacząć tworzenie mapy strumienia wartości?
- Wady i zalety mapowania strumienia wartości
- Podsumowanie – czy warto tworzyć mapy strumienia wartości?
VSM – co to jest?
VSM to skrót od angielskiej nazwy Value Stream Mapping, która w dosłownym tłumaczeniu oznacza mapowanie strumienia wartości. Jest to metoda wspomagająca przedsiębiorców w zidentyfikowaniu marnotrawstw, które obniżają efektywność procesów firmy. Zidentyfikowanie takich obszarów pozwala usprawnić przepływ informacji i materiałów, dzięki czemu może pomóc znacząco zredukować koszty prowadzenia działalności. Podejście to jest stosowane przy doskonaleniu działań przedsiębiorstwa zgodnie z metodą lean management.
Co jest celem mapowania strumienia wartości?
Mapowanie strumienia wartości jest kluczowym krokiem w transformacji firmy do metody szczupłego zarządzania (ang. lean management). Wprowadzenie VSM umożliwia redukcję marnotrawstwa, wzrost jakości i efektywności przedsiębiorstwa i finalnie poprawę oferty wartości dla klienta.
Stworzenie mapy strumienia wartości jest fundamentem do wprowadzenia metody szczupłego zarządzania przedsiębiorstwem. Bez VSM niemożliwe jest usprawnienie systemu jako całości, a pojedyncze zmiany będą prowadzić jedynie do powstawania tzw. wysp doskonałości, które nie będą miały istotnego wpływu na ogólną kondycję firmy.
Gdzie można zastosować mapowanie strumienia wartości?
Metoda mapowania strumienia wartości (ang. Value Stream Mapping) może być używana wszędzie tam, gdzie tylko pojawia się jakaś oferta wartości dla klienta w postaci usługi lub produktu. Wszechstronność VSM umożliwia jego wykorzystanie w niemal każdym sektorze gospodarki i w każdej branży. Może ono zostać zastosowane m.in. w przedsiębiorstwie produkcyjnym, zarządzaniu czy administracji.
Co jest ważne w mapowaniu strumienia wartości?
Przede wszystkim, VSM mapowanie strumienia wartości należy zacząć od zrozumienia, czym jest strumień wartości. W celu znalezienia odpowiedzi na to pytanie należy najpierw zastanowić się, co jest wartością dla klienta.
Określenie wartości z punktu klienta
W centrum założeń szczupłego zarządzania firmą jest klient. Dla wszelkich działań kluczowe jest zidentyfikowanie i zrozumienie wartości, które może dostrzec klient. Wartością może być np. czas, koszt lub jakość dostarczonych towarów i/lub usług.
Stworzenie dobrej oferty wartości dla klienta jest niemożliwe bez odpowiedniego przepływu materiałów i informacji.
Zidentyfikowanie strumienia wartości i dostrzeżenie marnotrawstw
Za strumień wartości uznaje się wszelkie procesy, które są podejmowane celem dostarczenia produktu lub usługi. W metodzie lean management i lean manufacturing wszelkie działania, które nie są istotne dla tworzenia wartości dodanej do produktu lub usługi, uznaje się za marnotrawstwo. Marnotrawstwem może być np. produkcja nadmiernych stanów zapasów, braki materiałów, które uniemożliwiają pracę operatorom lub nadmierny transport towaru.
Aby odpowiednio zarządzać zapasami i magazynem sprawdź system do zarządzania magazynem od Optimakers:
Od czego zacząć tworzenie mapy strumienia wartości?
Krok 1: Wybór rodziny produktów
Pierwszym etapem VSM jest stworzenie rodzin produktów, które będą poddane zmapowaniu. W tym celu należy zidentyfikować produkty, które charakteryzują się podobnymi etapami produkcji oraz powtarzalnością procesów.
Do stworzenia rodzin produktów pomocna będzie tabela, w której przeanalizujecie każdy produkt wraz z jego procesami. Produkty mogą stanowić wiersze, natomiast poszczególne procesy produkcyjne mogą być oznaczone kolumnami. W taki sposób łatwo możecie znaleźć podobieństwa między procesami produkcji różnych wyrobów, co znacząco ułatwi proces tworzenia rodziny produktów.
Krok 2: Mapa stanu obecnego
Kolejnym etapem jest mapowanie strumienia wartości dla poszczególnych rodzin produktowych. W tym celu należy wyznaczyć jedną osobę na każdą rodzinę produktów, która będzie odpowiedzialna za dokładne rozrysowanie tzw. mapy stanu obecnego.
Mapa stanu obecnego obejmuje przepływ materiałów i informacji dla danej grupy produktowej. Wykonuje się ją przy użyciu symboli, które stanowią umowne przedstawienie poszczególnych procesów produkcyjnych i czynności związanych z przepływem informacji.
Mapa przepływu materiałów
Mapę stanu obecnego powinno rozpoczynać się od zmapowania przepływu materiałów. Badanie procesów należy rozpocząć od tego, który jest najbliżej klienta. Co ważne, wszelkie dane powinny pochodzić z bezpośredniej obserwacji procesów produkcji osoby odpowiedzialnej za daną grupę produktową.
Co może zawierać mapa przepływów fizycznych?
- czas wytwarzania wyrobu,
- koszty związane z produkcją,
- liczba zatrudnianych pracowników na poszczególnych stanowiskach,
- wielkość jednej partii produkcyjnej,
- zapasy,
- jakość produktu, która została osiągnięta za pierwszym razem,
- częstotliwość dostaw.
Mapa przepływu materiałów w procesie produkcyjnym pozwala na określenie systemu, w którym funkcjonuje przedsiębiorstwo.
W ideologii lean manufacturing wyróżnia się dwa typu systemów działania firmy:
- system pchający (push) – w systemie pchającym towary są wytwarzane niezależnie od popytu. Bardzo często towary zalegają na magazynie, co znacząco podnosi koszty utrzymania firmy.
- system ssający (pull) – system lean manufacturing, który skierowany jest na wytwarzanie wyrobów gotowych na zamówienie klienta. Produkcja towaru zgodnie z popytem znacząco zmniejsza koszty ogólne przedsiębiorstwa.
Mapa przepływu informacji
Polega na analizie procesu produkcyjnego pod kątem przepływu informacji. Pojedyncza strzałka oznacza przepływ pojedynczej informacji. W procesie tworzenia mapy strumienia wartości używa się prostych i zygzakowatych strzałek – pierwsze odpowiadają za informacje, które przekazuje się drogą bezpośrednią np. telefon. Natomiast druga to informacja przekazywana drogą elektroniczną np. e-mail.
Ocena mapy stanu obecnego na podstawie linii czasu
Stworzenie mapy przepływu materiałów i informacji pozwala na realną ocenę straconego czasu w procesie produkcyjnym.
Oś czasu umieszczana jest na dole kartki, na której została narysowana obecna mapa strumienia wartości procesu produkcyjnego. Najczęściej ma ona schodkowatą strukturę, we której fragmentach umieszczany jest zaobserwowany czas poszczególnych procesów. Czas przejścia determinuje efektywność procesu produkcyjnego.
Linia czasu pozwala na zaobserwowanie czasu przejścia produktu w procesie produkcyjnym i wyszczególnienie z niego czasu, który realnie pozwolił na wniesienie wartości dodanej do produktu. Identyfikacja i eliminacja działań, które nie mają wartości dodanej dla produktów przyczynia się do zwiększenia efektywności procesów.
Krok 3: Mapa stanu przyszłego
Celem stworzenia mapy stanu przyszłego jest identyfikacja działań, które umożliwią przekształcenie produkcji z push na pull, czyli taką, która będzie odpowiadać na popyt klienta. W takim systemie ważny jest ciągły przepływ informacji i materiałów, który będzie niwelował możliwość marnotrawstwa zasobów.
Oczywiście nie zawsze można ot tak poprawić całkowicie proces produkcyjny w przedsiębiorstwie. Ważne jest jednak to, by skupiać się na niemarnowaniu zasobów i usprawnieniu poszczególnych czynności podejmowanych w miarę postępu produkcji. Szczegółowa analiza działań mapy stanu obecnego procesu produkcji oraz znalezienie optymalnych rozwiązań, które umożliwia na usprawnienie przepływów w poszczególnych procesach są jednak kluczowe dla skrócenia czasu przejścia.
Wady i zalety mapowania strumienia wartości
Zalety Value Stream Mapping:
- Mapowanie strumienia wartości umożliwia dokładną analizę procesów produkcyjnych.
- Szczegółowa analiza działań pozwala na identyfikację marnotrawstw i redukcji czasu przejścia.
- Analiza strumienia wartości pozwala zauważyć złożone korelacje pomiędzy przepływem materiałów, a przepływem informacji.
- Proces mapowania strumienia wartości pozwala na kompleksową optymalizację działań i kosztów.
- VSM pozwala zrozumieć nie tylko braki w procesie produkcji wyrobów gotowych, lecz także problemy kadrowe.
Wady VSM:
- Mapa stanu przyszłego opiera się na założeniach dot. procesów produkcyjnych. Ulegają one zazwyczaj znaczącym zmianom wskutek dynamicznie zmieniających się trendów rynkowych.
- Mapowanie strumienia wartości dla dużych przedsiębiorstw wiąże się z koniecznością poświęcenia dużej ilości czasu, a w niektórych przypadkach dokładne odzwierciedlenie skomplikowanego procesu produkcyjnego jest niemal niemożliwe.
Podsumowanie – czy warto tworzyć mapy strumienia wartości?
VSM jest z pewnością jednym z bardziej efektywnych metod do optymalizacji działań produkcyjnych. Jak każde rozwiązanie, ma ono swoje wady i zalety, jednak grupa zalet jest zdecydowanie pokaźniejsza. Tworzenie map strumienia wartości może znacząco skrócić czas przejścia towarów i zoptymalizować koszty produkcji. W celu osiągnięcia takich efektów należy dokonać dokładnej analizy aktualnej sytuacji produkcji i podjąć odpowiednie czynności, które usprawnią proces produkcyjny.
Jeżeli zastanawiasz się, w jaki sposób najlepiej kontrolować marnotrawstwa w Twojej firmie, wypróbuj Optimakers przez 14 dni za darmo i oszczędzaj na produkcji jak setki naszych zadowolonych klientów!